Fibad : Makaleler

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda(1) (YTTK) yönetim kuruluna önemli görev ve yetkiler verilmiş; bununla beraber, ağır yükümlülük ve sorumluluklar da yüklenmiştir. Söz konusu yüküm ve sorumluluklar karşısında, menfaatler dengesine uygun olarak yönetim kurulu üyelerine bir takım mali haklar da tanınmıştır..

Yönetim kurulu üyelerine tanınan bu mal ihaklarYTTK’nın 394. maddesinde düzenlenmiş ve kanuni güvence altına alınmıştır. Mezkurmadde;“Yönetim kurulu üyelerine, tutarı esas sözleşmeyle veya genel kurul kararıyla belirlenmiş olmak şartıyla huzur hakkı, ücret, ikramiye, prim ve yıllık kârdan pay ödenebilir.” şeklindedir..

Kanun metnindende anlaşılacağı üzere esas sözleşmeyle veya genel kurul kararıyla belirlenmesi gereken mali haklar sınırlı sayıdadır ve kanunda belirtilmiştir..

Bu haklar; huzur hakkı, ücret, ikramiye, prim ve kârdan pay almadır. Yönetim kurulu üyelerine anılan mali hakların bir kaçının bir arada ödenmesinde Kanunen bir engel bulunmamaktadır. Söz konusu hakları kısaca açıklamaya çalışırsak;.

A- HUZUR HAKKI.

Huzur hakkı, düzenli olarak toplantılara iştiraki sağlamak ve toplantı yapmayı teşvik etmek üzere yönetim kurulu üyelerine toplantı başına ödenen bir mali bir bedeldir..

Bu ödemenin yapılabilmesinin;.

– birinci şartı, esas sözleşmede bu ödemeyi yasaklayan bir hükmün bulunmamasıdır..

Esas sözleşmede böyle bir kısıtlama mevcutsa, genel kurul kararı ile dahi yönetim kurulu üyelerine huzur hakkı ödenemez..

–İkinci şart ise yönetim kurulu üyesinin toplantıya katılmış olmasıdır..

Toplantının fiilen ya da elektronik ortamda yapılmış olması önemli değildir. İster fiilen isterse elektronik ortamda toplantıya katılsın ödeme yapılır. Ancak mazeretli ya da mazeretsiz yönetim kurulu toplantısına katılmayan yönetim kurulu üyesine huzur hakkı ödemesi yapılmaz..

Huzur hakkının ödenmesi için şirketin kâr etmesi zorunluluğu yoktur. Burada önemli olan toplantıya iştiraktir..

Huzur hakkı toplantı başına ödenebileceği gibi aylık olarak belli bir tutar şeklinde de ödenebilir..

B- ÜCRET.

Ücreti, kanun ve esas sözleşme kapsamında ifa edilen görev ile yüklenilen yüküm ve sorumlulukların karşılığı olarak yönetim kurulu üyelerine yapılan ödeme diye tanımlayabiliriz..

Yönetim kurulu üyesi, göreve seçildiği günden itibaren ücret almaya hak kazanır. Ücret yöntemi çalışma süresine (saat, gün, hafta, ay, yıl) göre hesaplanır..

En sık uygulanan ödeme usulü ise aylık usuldür..

C- İKRAMİYE.

İkramiye, şirket işlerinde gösterdiği başarılar karşılığında ödenen mali bir haktır. İkramiyenin yönetim kurulunu teşvik edici ve ödüllendirici bir yönü bulunmaktadır. İkramiye yılda bir defaya mahsus olmak üzere verilebileceği gibi düzenli olarak üç ya da dört ayda bir verilmesi de mümkündür..

D- PRİM.

Prim, işveren tarafından iş yapanı isteklendirip verimini artırmak veya sonuca daha kolay ve çabuk ulaşmasını sağlamak amacıyla verilen para olup yönetim kurulu üyelerine yapılan ek ödemedir..

Dönem başında tespit edilen hedeflerin aşılması durumunda yönetim kurulu üyelerinin tamamına veya bir kısmına prim ödemesi verilebilir..

E- YILLIK KÂRDAN PAY (KAZANÇ PAYI).

YTTK’nın 511. maddesindeYönetim kurulu üyelerinin mali hakları arasında sayılan “yıllık kârdan pay alma” hususunu düzenlenmiştir.Yıllık Kardan pay alabilmek için de iki şart mevcuttur..

Bunlar:.

Birinci si;Yönetim kurulu üyelerinin yıllık kârdan pay alabilmesi Huzur Hakkı Ödemesinde olduğu gibi esas sözleşmede buna izin veren bir hükmün bulunmasına bağlıdır..

Esas sözleşmede bu yönde bir hüküm olmadıkça yönetim kurulu üyelerine yıllık kârdan pay verilemez.(YTTK md. 339/II-f)..

İkincisi ;Huzur Hakkının aksine Şirketin kar etmesine bağlıdır..

Kanun’un 511. maddesinde bu husus açıkça belirtilmiştir.Madde metninde aynen şöyle denilmektedir., “Yönetim kurulu üyelerine kazanç payları, sadece net kârdan ve ancak kanuni yedek akçe için belirli ayrım yapıldıktan ve pay sahiplerine ödenmiş sermayenin yüzde beşi oranında veya esas sözleşmede öngörülen daha yüksek bir oranda kâr payı dağıtıldıktan sonra verilebilir.”.

Anlaşılacağı üzere yönetim kurulu üyelerine yıllık kârdan pay verebilmek için, şirketin kâr etmiş olması yanında, kanuni yedek akçelerin ayrılması ve pay sahiplerine kâr paylarının dağıtılması gerekmektedir. Ancak bir başka koşul daha mevcut olup,o da genel kurulunyıllık kâr üzerinde ne şekilde bir tasarrufta bulunulacağını ve kârın ne şekilde dağıtılacağını karara bağlaması gereğidir. Bir başka ifade ile bu konuda genel kurulda karar alınmalıdır..

F- YÖNETİM KURULU ÜYELERİNE TANINABİLECEK DİĞER MALİ HAKLAR.

Yönetim kurulu üyelerine;.

a-Esas sözleşmede gösterilmek.

b-Genel kurul tarafından kararlaştırılmak veya şirket ile yönetim kurulu üyesi arasında yapılacak sözleşmede gösterilmek şartıyla başka mali hakların sağlanması mümkündür..

Bu mali haklar;.

Yolluklar, temsil ödenekleri, sigorta primleri ve benzeri primler, varsa özel emeklilikler, yönetim kurulu üyelerine öğle yemeği verilmesi, lojman ve/veya araç tahsis edilmesi ya da tatil imkanı sağlanması olarak sayılabilir...

G- YÖNETİM KURULU ÜYELERİNE ÖDENEN MALİ HAKLARIN KAMUYA AÇIKLANMASI.

YTTK’nın ilk halinde, her anonim şirketin internet sitesi açma zorunluluğu getirilmiş ve bu sitede yayımlanması gereken hususlardan biri de yönetim kurulu başkan ve üyeleriyle yöneticilere ödenen her türlü paralar, temsil ve seyahat giderleri, tazminatlar, sigortalar ve benzeri ödemeler olarak olarak belirlenmiştir..

Ayrıca bu yükümlülüğü yerine getirmeyen yönetim kurulu üyeleri hakkında cezai yaptırım kabul edilmiştir. Ancak kamuoyundan gelen tepkiler üzerine ilgili maddede değişiklik yapılmış ve bahsi geçen hüküm anılan maddede çıkarılmıştır..

Yalnız, şirketin internet sitesinde yayımlanma zorunluluğu kaldırılmakla birlikte, bu bilgilerin yönetim kurulunun faaliyet raporunda yer verilmesi kuralı devam etmektedir..

Bu konu YTTK’nın 516/II. Maddesinde açıkça yazılmış ve yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunda yer alacak bilgiler arasında, “yönetim kurulu üyeleri ile üst düzey yöneticilere ödenen ücret, prim, ikramiye gibi mali menfaatler, ödenekler, yolculuk, konaklama ve temsil giderleri, ayni ve nakdî imkanlar, sigortalar ve benzeri teminatlar” da sayılmıştır..

Yönetim kurulu yıllık faaliyet raporunu, Kanun’da öngörülen diğer belgelerle birlikte genel kurul toplantısından en az onbeş gün önce, şirketin merkez ve şubelerinde, pay sahiplerinin incelemesine hazır bulundurulmak zorundadır..

Kısaca özetlemek gerekirse;.

Anonim şirketlerde yönetim kurulu üyelerine,.

-Tutarı esas sözleşmeyle veya genel kurul kararıyla belirlenmiş olmak şartıyla.

–huzur hakkı, ücret, ikramiye, prim ve yıllık kârdan pay ödenmesi mümkündür..

Söz konusu ödemelerin yapılabilmesi için tutarlarının esas sözleşmede gösterilmesi ya da genel kurul tarafından belirlenmesi gerekmektedir..

Yönetim kurulu üyelerine bahsi geçen ödemelerden sadece birisi yapılabileceği gibi bunlardan birkaçı bir arada da yapılabilir..

Bunların dışında, ayrıca yönetim kurulu üyelerine, ifa edilen görev ile üstlenilen sorumluluk kapsamında, yolluk, temsil ödeneği, sigorta primleri, özel emeklilik, lojman, araç, tatil gibi imkânların sağlanması da mümkündür..

Yeni TCK’da yönetim kurulu üyeleri için öngörülen mali hakları kısaca anlatmaya çalıştık. Şirketlerin özellikle aile şirketlerinin kurumlaşabilmesi için bu kuralar çerçevesinde şirketlerinden para almaları tavsiye olunur.

Bol kazanç ve iyi çalışmalar dilerim.